امروزه با کاهش مصرف سوخت های فسیلی در جهان، استفاده از انرژی های نو و تجدیدپذیر که آلایندگی زیست‌محیطی هم‌به دنبال نداشته باشند، نقش پر رنگی در سبد انرژی کشورهای مختلف جهان بدست آورده زیرا راه‌کاری اساسی در دستیابی به توسعه پایدار است.
به گزارش ایرنا، محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشارات گازهای گلخانه ای، توجه بیش از پیش به انرژی های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و ضروری کرده است.
با توجه به برخورداری از پتانسیل مطلوب و مناسب انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، توسعه منطقی این منابع ارزشمند و خدادادی موجه به نظر می رسد، چرا که از این طریق می توان در جهت اهداف توسعه پایدار هم گام برداشت.
منابع انرژی از مهمترین عوامل و عناصر توسعه پایدار است. داشتن انرژی مناسب عمده ترین عامل اقتصادی جوامع صنعتی پس از نیروی انسانی است؛ چرا که انرژی یک نیاز اساسی برای استمرار توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و امنیت جامعه است.
اگر انرژی به نحوی تولید و مصرف شود که توسعه انسانی را در بلندمدت در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تامین کند، مفهوم انرژی پایدار تحقق خواهد یافت، براین اساس می توان گفت تامین انرژی پایدار ضرورت توسعه پایدار است. به همین دلایل، در سال های اخیر کشورهای مختلف پیشرفته و در حال توسعه توجه فزاینده ای به انرژی تجدیدپذیر(انرژی خورشید، باد، ژئوترمال و غیره)برای ایجاد تنوع در استفاده از منابع انرژی و کاهش وابستگی به یک حامل انرژی و ملاحظات زیست محیطی در جهت دستیابی به انرژی پایدار معطوف داشته اند.
بالا رفتن قیمت سوخت های فسیلی، ملاحظات زیست محیطی، امنیت تامین انرژی، کاربری در پتروشیمی، پیشرفت فناوری و توجیه اقتصادی در برخی موارد از جمله عوامل تعیین کننده آینده انرژی های تجدیدپذیر است.
به هر حال این قلمرو به طور دائم در حال تغییر بوده و آینده این تغییرات نمایانگر کاهش هزینه ها و گسترش نفوذ آن در بازار انرژی جهان و رسیدن به انرژی پایدار است.
باید خاطرنشان کرد:ضرورت بکارگیری بیش از پیش انرژی های تجدیدپذیر را می توان ناشی از دو ضرورت جدی تلقی کرد که موارد زیر را دربر می گیرد:
۱ – محدودیت منابع انرژی: منابع انرژی که مصرف می کنیم به ویژه انرژی فسیلی نامحدود نیست.
۲ – آلودگی زیست – محیطی منابع انرژی: مشکلات محیط زیست جهان که در دهه ۹۰ میلادی به صورت بحران های جهانی و اجتناب ناپذیر مطرح شد، نهایتا به انرژی وابسته است. بخصوص گرم شدن کره زمین ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای دی اکسید کربن و متان و تاثیرات آن بر روی کاهش محصولات کشاورزی و تغییرات آب و هوایی و باران های اسیدی ناشی از اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای سولفور و غیره حاصل از احتراق سوخت های فسیلی که موجب آسیب به جنگل ها، دریاچه ها، مرداب ها و غیره می شوند. در میان گازهای گلخانه ای که موجب گرم شدن کره زمین می شوند، دی اکسید کربن بیشترین سهم را داراست.
استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و روش های سازگار با محیط زیست برای تولید برق یکی از اولویت های امروز کشورهای توسعه یافته به شمار می رود؛ امروزه انرژی خورشیدی دارای بزرگترین قابلیت برای برآوردن نیاز جهان در آینده به عنوان یکی از منابع تجدیدپذیر است، بطوری که بیش از ۲۲۰ هزار مگاوات برق تولیدی جهان توسط فناوری های خورشیدی در دو بخش فناوری های فتوولتاییک و فناوری های حرارتی خورشیدی تامین می شود.
ایران به دلیل شرایط جغرافیایی خاص، ظرفیت های زیادی برای استفاده از انرژی های برق آبی، بادی، خورشیدی، زمین گرمایی و زیست توده دارد و در صورت سرمایه‌گذاری های تازه می توان از این نعمت خدادادی به بهترین شکل بهره مند شد.
کشورمان در منطقه ای واقع شده که با داشتن حدود ۳۰۰ روز آفتابی از نظر دریافت انرژی خورشیدی در میان نقاط مختلف جهان در بالاترین رده ها قرار دارد؛ لذا استفاده از انرژی های خورشیدی و بادی به دلایل مختلفی مانند دسترسی آسان و سهولت تبدیل شدن به انرژی الکتریکی، سازگاری با محیط زیست و تجدید پذیری، از مطلوبیت زیادی برخوردار است.
محدودیت منابع فسیلی، رشد بالای مصرف سالانه انواع انرژی در ایران، خارج شدن کشورمان از جرگه صادرکنندگان نفت از اواخر قرن حاضر و بالطبع قطع درآمد های ناشی از صدرو نفت سبب می شود که در صورت فقدان برنامه ریزی و پیشرفت های لازم، روند توسعه کشور به طور جدی تحت تاثیر قرار گیرد.
نداشتن کارایی فنی و اقتصادی و هدر رفتن حدود ۵۵ درصد از کل انرژی در فرآیندهای مصرف و مشکلات فزاینده زیست محیطی ناشی از آن، ضرورت مدیریت مصرف و بالا بردن بازده و بهره وری انرژی را بیش از پیش آشکار می کند. در این راستا می توان از پیشنهاد وزارت نیرو در خصوص قانون بند و” تبصره ۱۹ برنامه دوم توسعه در مجلس به عنوان نخستین گام اساسی و در پی آن تصویب آیین نامه های اجرایی، تشکیل کمیته تصویب معیارها، برگزاری سمینارها و دوره های آموزشی کارشناسان و مؤسسات نام برد.
در دو دهه اخیر در راستای انتقال و ارتقای فناوری انرژی های تجدیدپذیر(خورشیدی، بادی و غیره) اقداماتی چند انجام شده که به تبع آن افزایش اشتغال و صرفه جویی انرژی را به دنبال داشته است.
شرکت تولیدی فیبر نوری و برق خورشیدی از مجموعه شرکت های مخابراتی و مشتمل بر دو کارخانه تولیدی فیبر نوری و کارخانه تولید برق خورشیدی است. شروع نصب و راه اندازی آن از سال ۱۳۷۱ و به ترتیب با برق خورشیدی (واحدهای تولیدی سلول و ماژول) و سپس فیبر نوری بوده است.
در ایران طی سال های اخیر ضرورت جای دادن انرژی های پاک در سبد انرژی کشور مورد توجه قرار گرفته است، اما نبود تخصیص اعتبارات کافی اجازه نداده تا نیروگاه‌های بزرگی احداث شود و این در حالی است که به اعتقاد صاحبنظران این حوزه، تمام نیاز برق ایران از طریق انرژی خورشیدی قابل تامین است.
چنین ظرفیتی در کشور در حالی بدون استفاده مانده که تولید برق در ایران اعم از احداث و نگهداری نیروگاه ها و تولید برق سالانه دهها میلیارد دلار سوخت و درآمد ارزی کشور را می بلعد.
مصطفی ربیعی مدیرکل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران می گوید: وجود منابع بزرگ نفت و گاز و ارزان نگه داشتن قیمت انرژی از طریق پرداخت یارانه در ایران سبب شده تا کشورمان در مقایسه با کشورهای پیشرفته صنعتی از قافله انرژی های نو عقب بماند.
وی در پاسخ به این سوال که ایران در بخش انرژی خورشیدی در چه شرایطی قرار دارد، می گوید: از خورشید به دو طریق، استحصال حرارت از نور خورشید و دیگری از انرژی نور آن استفاده می شود.در روش نخست، با متمرکز کردن نور بر نقطه ای، حرارت را بالا می‌برند و سپس با تبخیر آب، برق تولید میشود. این روش به چهار طریق انجام میشود که از سال ۱۳۸۰ در شیراز روی روش سهموی خطی” کار شده و از سال ۱۳۸۵ به فناوری آن رسیدیم. ۲۵۰ کیلووات تولید ما است و در سایه تلاش های انجام شده، جزو پنج کشور دنیا هستیم که این فناوری تولید را در اختیار داریم.
مدیرکل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران با بیان اینکه از نور خورشید هم با استفاده از صفحه های فتوولتائیک می توان برق تولید کرد، در مورد توانایی کشور برای تولید برق از انرژی خورشید، گفت: بنا به تحقیق یک شرکت آلمانی اگر در یک مسافت به اضلاع ۱۰۰ کیلومتر در ۱۰۰ کیلومتر نیروگاه خورشیدی در ایران احداث کنیم، امکان تولید ۶۰ هزار مگاوات برق معادل نزدیک به کل مصرف کشور وجود دارد و برای این کار هم به ۱۰ میلیارد دلار اعتبار نیاز است. با این حال عددی که تاکنون به آن رسیده ایم ۲۳ مگاوات برق از طریق سیستم های فتوولتائیک بوده است.
گفتنی است: در حالی برای تولید برق در کشور ۶۵ میلیارد مترمکعب سوخت به ارزش ۵۵ میلیارد دلار باید مصرف کرد که تامین برق از طریق انرژی های پاک با یک پنجم این رقم امکان پذیر است.
وی در پاسخ به اینکه چرا ظرفیت نیروگاه های خورشیدی کشور از حد کیلووات ساعت یا نهایتا چند ده مگاوات فراتر نمی رود، یادآور می شود: یکی از دلایلی که منجر به توجیه ناپذیر بودن توسعه این نیروگاه ها در ایران شده، مقرون به صرفه نبودن آن در مقایسه با نیروگاه های فسیلی است. در مورد تولید برق بادی هم پایین بودن قیمت سوخت فسیلی و تحریم ها موانع اصلی توسعه این نوع نیروگاه ها به شمار می رود و قرارداد وزارت نیرو هم برای بانک ها در این زمینه جذاب نیست. زیرا به عنوان مثال یک کارخانه سیمان برای بانک سوخت و سوزی ندارد، در حالی که در مورد نیروگاه های انرژی خورشیدی بعضا چنین توجیهی برای بانک ها به چشم نمی خورد. زیرا وقتی سود بانکی ۲۰ درصد و تورم ۲۰ درصد است، سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی که ظرف ۱۲ سال مستهلک می شود، توجیه پذیرنیست.
ربیعی افزود: در حالی که در مناطقی مثل منجیل در طول چهار سال سرمایه گذاری انجام شده در نیروگاه بادی مستهلک می شود، این رقم در انرژی خورشیدی ۱۲ تا ۱۳ سال است که برای سرمایه گذاران توجیه اقتصادی ندارد و به همین دلیل است که از حالت نیروگاه های خورشیدی به صورت مجتمعی خارج شده ایم و فعلا بر برق رسانی به روستاهایی که امکان برق رسانی از طریق شبکه سراسری را نداشتند، متمرکز شده ایم. در این راستا۶۰۰ روستای زیر ۱۰ خانوار شناسایی شده‌اند و تاکنون هزار خانوار روستایی تحت پوشش این نوع سیستم برق‌رسانی قرار گرفته‌اند.
وی در خصوص مزیت ایران در زمینه تولید انرژی خورشیدی خاطرنشان می کند: در حالی از مزیت ۳۰۰ روز آفتابی در کشور برخورداریم که این رقم در لندن ۱۵۰ روز است. از سویی حداقل تابش خورشید در ایران چهار کیلووات ساعت بر مترمربع در روز است و این رقم بیشتر از میانگین دیگر کشورها و به خصوص کشورهای اروپایی است.
نامبرده با بیان اینکه تولید هرکیلووات انرژی خورشیدی هفت تا هشت میلیون تومان هزینه دارد، اما اگر این کار در مقیاس نیروگاهی انجام شود، هزینه ها تا ۶۰ درصد قابل کاهش است، درباره مزیت کشورمان در تولید انرژی بادی، تصریح می‌کند: ظرفیت تولید ۴۰ هزار مگاوات برق از طریق باد در ایران وجود دارد که افزایش آن تا پنج برابر این مقدار هم امکان پذیر است.
وی با اشاره به اینکه دشت‌های قزوین و تاکستان به تنهایی ظرفیت تولید دو تا سه هزار مگاوات برق از انرژی بادی را دارند، یادآور میشود: ظرفیت نیروگاه منجیل در سال گذشته به ۹۲ مگاوات رسید و در نهایت به ظرفیت نهایی ۱۰۰ مگاوات خواهد رسید.
مدیرکل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران سپس به نیروگاه بادی دوم ایران با ظرفیت ۳ر۲۸ مگاوات در منطقه بینالود خراسان رضوی اشاره می کند و می گوید: ساخت نیروگاه های بادی متعددی در شهرهای مختلف ایران مانند خواف و تبریز آغاز شده است.باید اشاره داشت:درباره ظرفیت‌های ایران در توسعه انرژی خورشیدی دو نکته قابل توجه است.نخست اینکه اگر ژاپن، چین و آلمان می توانند روی انرژی خورشیدی حساب کنند، ایران باید بسیار بیشتر از این کشورها به صنعت برق خورشیدی بپردازد. ساده‌ترین دلیل را می توان به دو علت تابش جهانی سالانه و تابش مستقیم سالانه خورشید در ایران دانست. نقشه‌های تابش خورشید در جهان نشان می‌دهند که در ایران، حدود دو هزار کیلووات بر مترمربع تابش سالانه وجود دارد که از میانگین جهانی بالاتر است .
دوم اینکه، ایران برای تولید برق از نور خورشید، برخلاف کشورهای بزرگ آسیایی، نیازی به هزینه های نجومی ندارد. اگر ژاپن برای توسعه زیرساخت های خورشیدی خود ۷۰۰ میلیارد دلار هزینه می کند، دلیلش این است که این کشور، حدود ۸۵۰ میلیارد کیلووات ساعت مصرف برق دارد. مصرف برق در ایران، حدود ۲۰۰ میلیارد کیلووات ساعت است. افزون بر این، تعداد روزهای آفتابی در ایران، بسیار بیشتر از ژاپن است. ایران کشوری است که به گفته متخصصان این فن با وجود ۳۰۰ روز آفتابی در بیش از دو سوم آن و متوسط تابش ۵ر۵ – ۵ر۴ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است.
برخی از کارشناسان انرژی خورشیدی گام را فراتر نهاده اند و در حالتی آرمانی ادعا می کنند که ایران در صورت تجهیز مساحت بیابانی خود به سامانه های دریافت انرژی تابشی می تواند انرژی مورد نیاز بخشی از منطقه را هم تأمین کند و در زمینه صدور انرژی برق فعال شود؛ این در حالی است که متاسفانه علاوه بر توقف اجرای نیروگاه های خورشیدی، طرح هایی مانند دعوت شهروندان در کلانشهرها برای خرید اقساطی تجهیزات خورشیدی هم بیش از آنکه یک طرح اجرایی و قابل برنامه ریزی باشد، برنامه ای است که سرنوشت آن به تصمیم شخصی شهروندان گره خورده است.
آمار وزارت نیرو نشان می دهد که فعلا بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران با ظرفیت ۹۷ کیلووات در منطقه سرکویر”سمنان و دومین نیروگاه بزرگ خورشیدی با ۳۰ کیلووات ظرفیت در شهرستان طالقان نصب شده است.
این در حالی است که با نگاهی به آمار کشورهای ژاپن، چین و هند، در می یابیم که این کشورها سالهاست که تعریف شان از نیروگاه خورشیدی مجموعه ای است که دست کم دهها مگاوات برق تولید کنند و نیروگاه‌های چند کیلوواتی در این کشورها، تنها در مراکز تولید خصوصیِ برق یا در پارک‌های فناوری دیده می شود.
سرمایه گذاری در صنعت برق خورشیدی، سرمایه گذاری برای استقلال انرژی است و کشورهایی که بتوانند زیرساخت های انرژی خورشیدی و شبکه برق خود را سریع‌تر گسترش دهند، در رقابت برای تولید برق و توسعه اقتصادی، یک گام جلوتر از رقیبان شان خواهند بود.
درباره این سایت